Рад и радни однос
Одштампај

Врсте пензија и услови

Права из пензијског осигурања могу се остварити као Старосна пензија, Инвалидска пензија или Породична пензија.

 

Старосна пензија

 

Услови за стицање права на старосну пензију

Право на старосну пензију има осигураник када наврши 65 година живота и најмање 15 година стажа осигурања  (члан 41. Закона о ПИО)

Осигураник који нема навршених 65 година живота има право на старосну пензију када наврши 60 година живота и 40 година пензијског стажа.

Осигураник жена која нема навршених 65 година живота има право на старосну пензију када наврши 58 година живота и 35 година стажа осигурања.

Осигуранику који има навршен стаж осигурања са увећаним трајањем старосна граница за остваривање права на старосну пензију из члана 41. овог закона снижава се за укупно увећање стажа.

Увећање стажа је разлика између укупно утврђеног стажа осигурања са увећаним трајањем и стажа осигурања у ефективном трајању за исти период.

Старосна граница из става 1. овог члана може се снижавати највише до 55 година живота.

 

Висина старосне пензије одређује се тако што се лични бодови осигураника помноже са вриједношћу општег бода на дан остваривања права.

Вриједност општег бода на дан ступања на снагу овог закона износи 9,241875 КМ.

 

Инвалидска пензија

 

Услови за стицање права на инвалидску пензију

 

Право на инвалидску пензију има осигураник код кога је губитак способности за рад проузрокован повредом ван рада или болешћу, настао прије испуњења услова за старосну пензију из члана 41. Закона о ПИО, под условом да до настанка инвалидности има пет година стажа осигурања или десет година пензијског стажа.

Право на инвалидску пензију има осигураник коме је послије 58. године живота утврђена смањена радна способност са правом на преквалификацију или доквалификацију под условом да до настанка инвалидности има пет година стажа осигурања или десет година пензијског стажа.

Осигураник код кога је губитак способности за рад проузрокован повредом на раду или професионалном болешћу има право на инвалидску пензију без обзира на дужину пензијског стажа.

Осигураник из става 1. овог члана до навршених 35 година живота има право на инвалидску пензију под условом да до настанка инвалидности има двије године стажа осигурања.

Инвалидска пензија се одређује на исти начин као и старосна пензија.

 

 

Породична пензија

Право на породичну пензију имају чланови породице умрлог осигураника који је на дан смрти испуњавао услове за инвалидску пензију и чланови породице умрлог корисника старосне или инвалидске пензије.

 

Члановима породице умрлог осигураника, односно корисника пензије сматрају се:

  • брачни супружник (удовица односно удовац),
  • разведени брачни супружник или ванбрачни супружник, ако му је правоснажном пресудом суда досуђено право на издржавање,
  • дијете, рођено у браку или ван брака, усвојено или пасторак,
  • дијете без оба родитеља или дијете коме су оба родитеља потпуно и трајно неспособни за привређивање, које је осигураник или корисник пензије издржавао до своје смрти, и
  • родитељ (отац и мајка, очух и маћеха, усвојилац) које је осигураник или корисник пензије издржавао до своје смрти.


Услови за стицање права


Удовица има право на породичну пензију:

  • ако је на дан смрти супруга навршила 50 година живота,
  • ако је на дан смрти супруга била потпуно неспособна за привређивање, односно ако је таква неспособност настала у року једне године од дана смрти супруга,
  • ако је послије смрти супруга остало једно или више дјеце која имају право на породичну пензију, а она обавља родитељске дужности према тој дјеци.

 

Удовица која у току кориштења права на породичну пензију остварену у складу са ставом 1. т. б) и в) овог члана наврши 50 година живота задржава право на породичну пензију.

Удовица којој право на породичну пензију остварену у складу са ставом 1. тачка в) овог члана престане прије навршених 50 али послије навршених 45 година живота може поново остварити право на породичну пензију кад наврши 50 година живота.

Удовица која није остварила право на породичну пензију у складу са ставом 1. тачка в) овог члана, иако је испуњавала услове, може остварити право на породичну пензију и након престанка права на породичну пензију дјеце, под условима утврђеним овим законом.

Удовица која у току кориштења права на породичну пензију, остварену у складу са ставом 1. тачка в) овог члана, постане потпуно неспособна за привређивање задржава право на породичну пензију док постоји таква неспособност.

Удовица која у току кориштења права у складу са ставом 5. овог члана наврши 50 година живота задржава право на породичну пензију.

Удовица која до смрти супруга није навршила 50 али је имала навршених 45 година живота има право на породичну пензију кад наврши 50 година живота.

Удовица која је до смрти супруга или до престанка права на породичну пензију навршила 45 година живота има право на породичну пензију прије навршених 50 година живота, ако постане потпуно неспособна за привређивање.

Удовица има право на породичну пензију и кад је дијете осигураника, односно корисника пензије рођено након његове смрти.

 

Удовац има право на породичну пензију:

  • ако је на дан смрти супруге навршио 60 година живота,
  • ако је на дан смрти супруге био потпуно неспособан за привређивање, односно ако је таква неспособност настала у року једне године од дана смрти супруге,
  • ако је послије смрти супруге остало једно или више дјеце која имају право на породичну пензију, а он обавља родитељске дужности према тој дјеци.

 

Удовац који у току кориштења права на породичну пензију, остварену у складу са ставом 1. т. б) и в) овог члана, наврши 60 година живота задржава право на породичну пензију.

Удовац коме право на породичну пензију остварену према одредбама става 1. тачка в) овог члана престане прије навршених 60 али послије навршених 55 година живота може поново остварити право кад наврши 60 година живота.

Удовац који није остварио право на породичну пензију у складу са ставом 1. тачка в) овог члана, иако је испуњавао услове, може остварити право на породичну пензију и након престанка права на породичну пензију дјеце, под условима утврђеним овим законом.

Удовац који у току кориштења права на породичну пензију остварену у складу са ставом 1. тачка в) овог члана постане потпуно неспособан за привређивање задржава право на породичну пензију док постоји таква неспособност.

Удовац који у току кориштења права у складу са ставом 5. овог члана наврши 60 година живота задржава право на породичну пензију.

Удовац који до смрти супруге није навршио 60 али је имао навршених 55 година живота има право на породичну пензију кад наврши 60 година живота.

Удовац који је до смрти супруге или до престанка права на породичну пензију навршио 55 година живота има право на породичну пензију прије навршених 60 година живота, ако постане потпуно неспособан за привређивање.

 

Право на породичну пензију под условима из чл. 71. и 72. Закона о ПИО има и супружник из разведеног брака или ванбрачне заједнице, ако му је правоснажном судском пресудом досуђено право на издржавање.

 

Дијете има право на породичну пензију до навршених 15 година живота.

Послије навршених 15 година живота, дијете има право на породичну пензију до завршетка редовног школовања, али најкасније до навршених 26 година живота.

Редовним школовањем, у смислу овог закона, не сматра се школовање у школи истог или нижег степена образовања од школе коју је дијете завршило.

Дијете код кога наступи неспособност за самосталан живот и рад прије 15. године живота има право на породичну пензију док та неспособност траје.

Дијете код кога неспособност за привређивање наступи послије 15. године живота а прије смрти осигураника односно корисника пензије има право на породичну пензију ако га је осигураник односно корисник пензије издржавао до своје смрти.

Дијете код кога у току кориштења права на породичну пензију наступи неспособност за самосталан живот и рад или неспособност за привређивање задржава право на пензију док та неспособност траје.

Неспособност за самосталан живот и рад постоји када се лице због врсте и тежине физичког или менталног оштећења или врсте и тежине психичке болести не може оспособити за обављање најједноставнијих послова.

 

 

Законом о пензијском и инвалидском осигурању 

Закон о измјенама и допунама Закона о пензијском и инвалидском осигурању 

Закон о измјенама и допунама Закона о пензијском и инвалидском осигурању